Jak rozmawiać z dzieckiem o hejcie?

Dzieci często boją się mówić o przemocy, której doświadczają. Niekiedy czują wstyd, bezradność lub obawiają się reakcji dorosłych. Brakuje im też pewności, by zareagować, gdy ktoś przekracza ich granice lub wyrządza im krzywdę. Rolą dorosłych jest stworzenie bezpiecznej przestrzeni, w której dziecko będzie mogło szczerze opowiedzieć o swoich przeżyciach bez obawy o ocenę czy karę.

Z tego artykułu dowiesz się:

Hejt – co to jest?
Podstawowe cechy hejtu
Jak rozmawiać z dzieckiem o hejcie?
Jak wspierać dziecko w zrozumieniu problemu hejtu
Jak rozpoznać, że dziecko doświadcza hejtu?

Hejt – co to jest?

Hejt w Internecie nazywany też cyberprzemocą to różne agresywne i raniące zachowania online, takie jak obrażanie, wyśmiewanie, poniżanie czy ośmieszanie innych osób. Często nie jest jednorazowym zdarzeniem – może się powtarzać i z czasem nasilać.

W sieci łatwiej kogoś skrzywdzić, bo hejtująca osoba czuje się anonimowa i „niewidzialna”. Czasem nie zdaje sobie sprawy z tego, jak bardzo jej słowa lub działania mogą zaboleć. Hejt najczęściej pojawia się wtedy, gdy ktoś działa pod wpływem silnych emocji: złości, zazdrości, frustracji albo zwyczajnie się nudzi. Często jest też sposobem na pokazanie swojej „siły” lub zdobycie popularności w Internecie, kosztem czyjegoś poczucia bezpieczeństwa.

Warto wiedzieć, że hejt to nie jedyne słowo opisujące takie zachowania. Mowa nienawiści, bullying (czyli przemoc rówieśnicza), przemoc psychiczna w sieci to określenia bliskie znaczeniowo. Istnieje też coś, co nazywamy ghostingiem czyli sytuacja, gdy ktoś jest celowo ignorowany, wykluczany lub traktowany tak, jakby nie istniał. To również może być bardzo bolesne i raniące.

Podstawowe cechy hejtu

Anonimowość: ukrywanie swojej tożsamość, co powoduje poczucie bezkarności.

Agresja: negatywne zachowania werbalne i niewerbalne tj. obraźliwe słowa, groźby, poniżanie lub szkalowanie.

Krzywdzenie: działanie z zamiarem zranienia emocjonalnego lub psychicznego, sprawienie innym bólu.

Nienawiść: rozpowszechnianie negatywnych i szkodliwych treści wobec konkretnych osób lub grup społecznych.

Jak rozmawiać z dzieckiem o hejcie?

Kilka ważnych zasad w rozmowie:

Rozmawiaj z dzieckiem otwarcie o zagrożeniach w sieci, dostosowując język do jego wieku i możliwości zrozumienia.
Wyjaśnij, że na agresję słowną, obrażanie czy wyśmiewanie innych również w Internecie i pod osłoną anonimowości nigdy nie należy się godzić.
Pomóż dziecku zrozumieć, że każdy, także ono samo, może stać się ofiarą takich zachowań, i że nie jest to jego wina.
Buduj relację opartą na zaufaniu i szacunku, aby dziecko wiedziało, że może przyjść do ciebie z każdym problemem.
Podkreśl, że jeśli w Internecie spotka się z agresją jako ofiara lub świadek powinno o tym powiedzieć dorosłemu.

Jak wspierać dziecko w zrozumieniu problemu hejtu

Edukacja o wartościach: Wyjaśnij, że każdy człowiek ma prawo do bezpieczeństwa, szacunku i godnego traktowania.
Rozmowa o mowie nienawiści: Omów, czym ona jest, do kogo bywa kierowana, jak czuje się osoba, która jej doświadcza, i dlaczego niektórzy ludzie jej używają.
Intencja vs. konsekwencja: Naucz dziecko, że nawet jeśli nie miało złych zamiarów, jego słowa mogą zranić innych.
Dostosowanie do wieku: z młodszymi dziećmi rozmawiaj o sprawiedliwości i o tym, by traktować innych tak, jak same chciałyby być traktowane, ze starszymi można analizować przykłady z historii, pokazując, jak mowa nienawiści prowadziła do konfliktów i naruszeń praw człowieka.

Najważniejsze, aby rozmowa była pełna akceptacji i uważności na potrzeby i emocje dziecka. Poczucie wsparcia i zrozumienia daje dziecku siłę, by reagować na przemoc i szukać pomocy.

Jak rozpoznać, że dziecko doświadcza hejtu?

Dziecko raczej nie powie wprost, że doświadcza hejtu, jego skutki często widoczne są w zachowaniu, nastroju i relacjach. Ważne, by uważnie obserwować zmiany w zachowaniu dziecka i reagować z troską, a nie z oceną.

Najczęstsze sygnały ostrzegawcze:

smutek i wycofanie,
izolowanie się od bliskich i rówieśników,
utrata chęci do nauki lub zabawy,
niechęć do chodzenia do szkoły,
spadek ocen, częste nieobecności,
zmiany w relacjach z rówieśnikami (np. nagłe zerwanie przyjaźni),
wyraźna zmiana wyglądu lub stylu ubierania się,
zmiany w nawykach żywieniowych,
wahania nastroju, drażliwość lub płaczliwość.

Dziecko, które zetknęło się z obraźliwymi komentarzami na swój temat, może być przygnębione, częściej przebywać w samotności, zamykać się w pokoju, unikać wspólnych posiłków czy rodzinnych aktywności. Jeżeli źródło hejtu znajduje się w środowisku szkolnym, konsekwencją może być spadek motywacji do nauki, gorsze oceny, a nawet odmowa chodzenia do szkoły.

Zmiany w kontaktach z rówieśnikami także mogą być sygnałem jeśli dziecko nagle zrywa bliską przyjaźń lub wycofuje się z dotychczasowej grupy znajomych, może to wynikać z przykrej sytuacji, której doświadczyło.

Pamiętaj: każde dziecko reaguje inaczej. Niektóre będą otwarcie mówić o swoich przeżyciach, inne zamkną się w sobie. Dlatego kluczowe jest, aby rodzic zachował uważność, pytał z troską i tworzył przestrzeń, w której dziecko poczuje się bezpieczne, by opowiedzieć o tym, co je spotkało.

Jak może pomóc aplikacja Bezpieczne Dziecko w Sieci?

Bezpieczne Dziecko w Sieci to narzędzie, które wspiera rodziców w dbaniu o bezpieczeństwo dzieci online. Dzięki aplikacji możesz:

Monitorować aktywność online – sprawdzać, ile czasu dziecko spędza w social mediach i jakie treści przegląda
Ustawiać limity czasu ekranowego – pomagać dziecku zbudować zdrowe nawyki cyfrowe
Blokować niebezpieczne treści – chronić przed dostępem do szkodliwych stron i aplikacji
Reagować szybko – być na bieżąco, gdy dziecko może potrzebować wsparcia

Aplikacja działa na Androidzie i iOS. Możesz ją przetestować za darmo przez 30 dni.

Artykuł powstał we współpracy z Centrum Zdrowia Psychicznego MindHealth